Chứng khoán phái sinh là hình thức đầu tư được nhiều người lựa chọn. Cùng tìm hiểu về những ưu điểm, nhược điểm của công cụ này để đưa ra quyết định đầu tư an toàn, hiệu quả.

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính được biểu thị dưới hình thức hợp đồng nhằm xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên tham gia trong việc thanh toán, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở cụ thể theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc ngày đã được ấn định trong tương lai.

2. Các loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh bao gồm ba loại: hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn. Trong đó:

• Hợp đồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh được dùng để xác định quyền của người mua, nghĩa vụ của người bán khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:
• Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định ở thời điểm trước đó hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.
• Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.

Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết để xác nhận cam kết giữa các bên tham gia khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:

• Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở cụ thể với mức giá đã xác định vào ngày đã ấn định trong tương lai.
• Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã ấn định trong tương lai.

Hợp đồng kỳ hạn là loại chứng khoán phái sinh mang tính chất giao dịch thỏa thuận với mục đích xác nhận cam kết giữa các bên tham gia trong việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định với mức giá đã được xác định vào ngày được ấn định trong tương lai.

Xem thêm: 
Hướng dẫn chuyển khoản qua Mobile/Internet Banking, ATM và ví điện tử. Tại đây 
Tài khoản số đẹp là gì? Cách mở tài khoản VIB số đẹp theo ngày sinh miễn phí. Tại đây

3. Điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh

Theo quy định của pháp luật, công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ muốn kinh doanh chứng khoán phái sinh phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho phép bằng việc cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh. Công ty chứng khoán các hoạt động chứng khoán phái sinh gồm: môi giới chứng khoán phái sinh, tự doanh chứng khoán phái sinh, tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh. Trong khi đó công ty quản lý quỹ chỉ được phép thực hiện hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh.

Những điều kiện cụ thể mà các công ty cần thỏa mãn để được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh:

Đối với công ty chứng khoán:

• Được cấp phép hoạt động tất cả các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán.
• Đáp ứng đầy đủ các điều kiện về vốn như sau:
  • Có vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu từ 800 tỷ đồng trở lên với hoạt động môi giới chứng khoán phái sinh.
  • Có vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu từ 600 tỷ đồng trở lên với hoạt động tự doanh chứng khoán phái sinh.
  • Có vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu từ 250 tỷ đồng trở lên với hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh.
  • Có vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu từ 800 tỷ đồng trở lên với cả ba hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh.
• Đáp ứng được các yêu cầu về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro cho hoạt động kinh doanh chứng khoán theo quy định của pháp luật.
• Đáp ứng điều kiện về nhân sự gồm có Giám đốc (Tổng Giám đốc), Phó Giám đốc (Phó Tổng Giám đốc) phụ trách nghiệp vụ. Đồng thời phải có ít nhất 05 nhân viên cho mỗi hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh dự kiến đăng ký có chứng chỉ hành nghề, chứng chỉ chuyên môn theo quy định.
• Trích lập đầy đủ các khoản dự phòng theo quy định, trong vòng 12 tháng liên tục gần nhất, tỷ lệ vốn khả dụng tối thiểu phải đạt 220%.
• Trong 2 năm gần nhất, kết quả hoạt động kinh doanh không lỗ.
• Ý kiến của tổ chức kiểm toán được chấp thuận toàn phần đối với báo cáo tài chính của năm gần nhất đã được kiểm toán và báo cáo tài chính bán niên gần nhất đã được soát xét đối với trường hợp đề nghị cấp giấy chứng nhận sau ngày 30 tháng 6.
• Không đang trong quá trình tổ chức lại, giải thể, phá sản; không đang trong giai đoạn đình chỉ hoạt động, tạm ngừng hoạt động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Đối với công ty quản lý quỹ:

• Vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu đạt từ 25 tỷ đồng trở lên.
• Đáp ứng điều kiện về nhân sự gồm Giám đốc (hoặc Tổng Giám đốc), Phó Giám đốc (hoặc Phó Tổng Giám đốc) phụ trách nghiệp vụ, ít nhất 05 nhân viên cho hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh có chứng chỉ hành nghề, chứng chỉ chuyên môn theo quy định.
• Đồng thời đáp ứng các quy định tại mục e, f, g, h như công ty chứng khoán.

4. Ưu nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Tìm hiểu ưu điểm, nhược điểm của chứng khoán phái sinh.

4.1. Ưu điểm

Chứng khoán phái sinh mang đến những ưu điểm sau đây cho các nhà đầu tư:

• Đa dạng các sản phẩm đầu tư, phù hợp với khả năng của nhà đầu tư.
• Khả năng chuyển đổi thành tiền mặt dễ dàng, nhanh chóng hơn các loại tài sản khác.
• Cơ hội kiếm lời lớn trước sự biến động của thị trường nếu như nhà đầu tư có quyết định đầu tư đúng đắn, linh hoạt.
• Nhà đầu tư sử dụng chứng khoán phái sinh để bảo vệ các tài sản đầu tư khác trước các rủi ro của thị trường cũng như hạn chế rủi ro trong danh mục đầu tư.

4.2. Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm kể trên thì chứng khoán phái sinh cũng tồn tại một số nhược điểm:

• Chứng khoán phái sinh có mức độ rủi ro cao hơn các loại tài sản khác.
• Giá trị của chứng khoán phái sinh dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.
• Chi phí giao dịch chứng khoán phái sinh thường cao hơn so với các tài sản khác.

5. Một số lưu ý khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Trước khi quyết định đầu tư chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư cần lưu ý những vấn đề sau đây:

• Nghiên cứu kỹ về sản phẩm và cơ chế hoạt động của chứng khoán phái sinh trên thị trường.
• Lựa chọn công ty môi giới uy tín, đã có nhiều năm kinh nghiệm thực tế trên thị trường nhằm hạn chế các rủi ro tài chính có thể xảy ra.
• Thường xuyên cập nhật thông tin của thị trường để kịp thời điều chỉnh chiến lược đầu tư.
• Chọn lọc các hạng mục đầu tư theo khả năng tài chính và mục tiêu tài chính dài hạn của bản thân.
• Quản lý rủi ro một cách cẩn thận, tránh hoảng loạn trước sự biến động của thị trường và hết sức bình tĩnh khi xuất hiện rủi ro.

Như vậy, chứng khoán phái sinh là một hình thức đầu tư mang đến lợi nhuận hấp dẫn. Tuy nhiên, lợi nhuận cao đi kèm với rủi ro cao nên các nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng trong các quyết định đầu tư của mình.