Doanh thu cho biết doanh nghiệp kiếm được bao nhiêu từ việc bán hàng hóa, dịch vụ. Đối với các mô hình kinh doanh nhỏ lẻ, việc tính toán doanh thu khá đơn giản. Tuy nhiên, việc kinh doanh càng phức tạp thì càng khó xác định. Doanh thu có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp, bởi cốt lõi của hoạt động kinh doanh là tạo ra lợi nhuận, mà muốn có lợi nhuận thì trước hết phải tạo ra doanh thu.

Doanh thu là gì?

Doanh thu là toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ của một cá nhân, tổ chức. Doanh thu là thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh, thể hiện quy mô và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) số 14, doanh thu được định nghĩa như sau: “Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.”

Hiểu một cách đơn giản, doanh thu là toàn bộ khoản thu, có thể là tiền mặt, tài sản thu từ các hoạt động buôn bán, cung cấp sản phẩm/ dịch vụ. Là khoản thu nhập của doanh nghiệp thông qua các sản phẩm, dịch vụ tốt lành của mình.

Phân loại doanh thu

1. Doanh thu từ hoạt động bán hàng
2. Doanh thu từ hoạt động tài chính
3. Doanh thu nội bộ
4. Doanh thu bất thường

Doanh thu từ hoạt động bán hàng

Doanh thu từ hoạt động bán hàng là tổng số tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán sản phẩm, cung cấp dịch vụ trong một kỳ kế toán. Đây là một chỉ số quan trọng phản ánh tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Doanh thu từ hoạt động bán hàng bao gồm các khoản thu sau:

• Thu từ bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ
• Thu từ cho thuê tài sản
• Thu từ lãi tiền cho vay
• Thu từ lãi tiền gửi ngân hàng
• Thu từ các khoản thanh toán không đúng với giá trị hợp lý của hàng hóa, dịch vụ đã cung cấp

Doanh thu từ hoạt động bán hàng là nguồn tài chính quan trọng để doanh nghiệp tái đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh, trả các chi phí hoạt động và tạo ra lợi nhuận.

>> Xem thêm: Bán hàng là gì? Đặc điểm, vai trò và các hình thức bán hàng

Doanh thu từ hoạt động tài chính

Doanh thu từ hoạt động tài chính là khoản thu nhập mà doanh nghiệp nhận được từ các hoạt động tài chính, bao gồm:

• Tiền lãi từ cho vay, đầu tư, ủy thác đầu tư, mua bán chứng khoán,…
• Cổ tức, lợi nhuận được chia từ các doanh nghiệp mà doanh nghiệp nắm giữ cổ phần, phần vốn góp.
• Thu nhập từ hoạt động mua bán ngoại tệ, kinh doanh ngoại hối,…
• Thu nhập từ các hoạt động tài chính khác.
• Doanh thu từ hoạt động tài chính được ghi nhận vào tài khoản 515 – Doanh thu hoạt động tài chính trên bảng cân đối kế toán.

Doanh thu từ hoạt động tài chính có ý nghĩa vô cùng to lớn:

• Là nguồn thu nhập bổ sung cho doanh nghiệp, bên cạnh doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh.
• Là cơ sở để tính toán các chỉ tiêu tài chính của doanh nghiệp như: lợi nhuận, hiệu quả sử dụng vốn,…

>> Xem thêm: Tài chính là gì? Bản chất, vai trò & chức năng của tài chính

Doanh thu nội bộ

Doanh thu nội bộ là tổng số tiền thu được từ việc bán hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ giữa các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty. Giá bán trong các giao dịch này có thể được tính theo giá bán nội bộ hoặc giá bán tương tự với một giao dịch độc lập.

Doanh thu nội bộ được phản ánh trên tài khoản 136 “Phải thu nội bộ”. Khi xuất hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ cho đơn vị nội bộ, doanh nghiệp sẽ ghi nhận khoản phải thu nội bộ trên tài khoản 136. Khi đơn vị nội bộ thanh toán tiền hàng, doanh nghiệp sẽ ghi nhận khoản tiền thu nội bộ vào tài khoản 111, 112.

Doanh thu nội bộ có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định kết quả kinh doanh của công ty, tổng công ty. Kết quả kinh doanh của công ty, tổng công ty bao gồm: Kết quả kinh doanh phần bán hàng nội bộ và kết quả kinh doanh của phần bán hàng ra bên ngoài.

Doanh thu khi bán hàng cho các đơn vị không trực thuộc công ty, công ty mẹ và công ty con cùng thuộc tập đoàn thì không được tính là doanh thu nội bộ.

Ví dụ cụ thể: Công ty X có trụ sở chính tại Hà Nội và có chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 01/12/2023, Công ty X xuất bán 100 sản phẩm cho chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh với giá bán là 10.000 đồng/ sản phẩm. Giá vốn của 100 sản phẩm này là 8.000 đồng/ sản phẩm.

Kế toán tại trụ sở chính của Công ty X sẽ ghi nhận doanh thu nội bộ như sau:

• Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (chi nhánh)
• Có TK 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ

Số tiền 100.000.000 đồng sẽ được ghi nhận trên báo cáo tài chính hợp nhất của Công ty X dưới dạng doanh thu nội bộ.

Doanh thu bất thường

Doanh thu bất thường là khoản thu đột biến trong ngắn hạn, không duy trì thường xuyên của doanh nghiệp, thường tới từ việc thanh lý tài sản. Ví dụ như thanh lý nhà xưởng, máy móc, thiết bị, thanh lý các khoản đầu tư, chuyển nhượng đất đai, dự án,…

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, doanh thu bất thường được định nghĩa là khoản thu phát sinh từ các hoạt động không thuộc hoạt động kinh doanh thông thường của doanh nghiệp và không được dự kiến lặp lại trong tương lai.

Doanh thu bất thường được ghi nhận vào báo cáo tài chính riêng biệt với doanh thu hoạt động kinh doanh thông thường. Điều này giúp nhà đầu tư và các bên liên quan có thể đánh giá chính xác hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Ý nghĩa của doanh thu

1. Thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
2. Cơ sở để tính toán lợi nhuận
3. Nguồn vốn để doanh nghiệp tái sản xuất và phát triển

Thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

Doanh thu là một trong những thước đo quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp. Nó thể hiện tổng giá trị tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán hàng, cung cấp dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định. Doanh thu cao cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả và tạo ra được nhiều lợi nhuận.

Tuy nhiên, việc chỉ sử dụng doanh thu mà không kết hợp với các thước đo khác có thể làm thiếu sót trong việc đánh giá toàn diện hiệu quả hoạt động kinh doanh. Một số yếu tố khác cần xem xét bao gồm lợi nhuận, tỷ suất sinh lời, khả năng thanh toán nợ, tăng trưởng doanh số, chi phí hoạt động,…

Cơ sở để tính toán lợi nhuận

Lợi nhuận là phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí. Do đó, doanh thu là cơ sở để tính toán lợi nhuận.

Tuy nhiên, cần lưu ý doanh thu cao không đồng nghĩa với lợi nhuận cao. Nếu doanh nghiệp có doanh thu cao nhưng chi phí cũng cao thì lợi nhuận có thể thấp hoặc thậm chí là lỗ. Ngược lại, doanh nghiệp có doanh thu thấp nhưng chi phí thấp thì lợi nhuận có thể cao.

Do đó, doanh thu chỉ là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả kinh doanh của một doanh nghiệp. Để đánh giá chính xác hiệu quả kinh doanh, cần xem xét doanh thu cùng với các yếu tố khác như chi phí, giá vốn hàng bán, giá bán,…

Nguồn vốn để doanh nghiệp tái sản xuất và phát triển

Doanh thu được sử dụng để:

• Thanh toán các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong kỳ, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí khấu hao, chi phí lãi vay,…
• Tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp.
• Tích lũy vốn để tái sản xuất và phát triển.

Doanh thu là nguồn vốn quan trọng để doanh nghiệp tái sản xuất các yếu tố sản xuất đã hao mòn, lạc hậu. Doanh thu được sử dụng để mua sắm nguyên vật liệu, trang thiết bị, máy móc,… để sản xuất ra sản phẩm mới. Doanh thu cũng được sử dụng để trả lương cho người lao động, chi phí quản lý,… để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Ngoài ra, doanh thu còn là nguồn vốn để doanh nghiệp đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh. Việc mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tăng sản lượng, doanh thu, lợi nhuận và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Công thức tính doanh thu

Công thức thông thường được sử dụng để tính doanh thu của một doanh nghiệp dựa trên sản phẩm/ dịch vụ là nhân giá của sản phẩm/ dịch vụ đó với số lượng được bán hoặc cung cấp. Đây là một phương pháp phổ biến được áp dụng trong hầu hết các doanh nghiệp hiện nay để tính toán doanh thu.

Công thức tính doanh thu được tính như sau:

• Đối với hoạt động bán sản phẩm: Doanh thu = Giá bán x Sản lượng
• Đối với cung cấp dịch vụ: Doanh thu = Số lượng khách hàng x Giá dịch vụ

Ví dụ: Giả sử một doanh nghiệp bán quần áo có giá bán trung bình là 1 triệu đồng/chiếc. Trong tháng 7/2023, doanh nghiệp bán được 100 chiếc quần áo. Doanh thu của doanh nghiệp trong tháng 07/2023 là:

Doanh thu = Giá bán trung bình x Sản lượng = 1 triệu đồng/chiếc x 100 chiếc = 100 triệu đồng.

Điều kiện ghi nhận doanh thu

Ghi nhận doanh thu trong kế toán đòi hỏi tuân thủ các quy tắc và điều kiện cụ thể. Có hai điều kiện chính để ghi nhận doanh thu

1. Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng
2. Điều kiện ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ

Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng

Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời các điều kiện:

• Người mua đã chịu trách nhiệm đa phần về rủi ro và lợi ích liên quan đến quyền sở hữu hàng hóa
• Không còn sự nắm giữ quyền quản lý hoặc kiểm soát hàng hóa từ phía người sở hữu
• Doanh thu được xác định một cách đáng tin cậy và tương đối chắc chắn
• Có thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng
• Đã xác định các chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.

Điều kiện ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ

Doanh thu cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời các điều kiện:

• Doanh thu được xác định tương đối chắn chắn
• Giao dịch cung cấp dịch vụ có khả năng tạo ra lợi nhuận kinh tế
• Xác định phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập bảng cân đối kế toán
• Xác định được chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện giao dịch cung cấp dịch vụ và chi phí để hoàn thành giao dịch đó.

Các phương pháp để tăng doanh thu bán hàng

1. Xác định khách hàng mục tiêu
2. Nâng cao tỷ lệ chuyển đổi mua hàng
3. Tăng giá trị đơn hàng trung bình
4. Tăng số lần khách hàng mua lại
5. Áp dụng các chiến lược khuyến mãi
6. Truyền động lực cho đội ngũ nhân viên

Xác định khách hàng mục tiêu

Xác định khách hàng mục tiêu là bước quan trọng đầu tiên để tăng doanh thu bán hàng. Khi doanh nghiệp xác định được khách hàng mục tiêu, họ sẽ có thể tập trung nguồn lực và nỗ lực của mình vào việc tiếp cận và thu hút những khách hàng này. Điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng hiệu quả của các hoạt động bán hàng.

Bằng cách nghiên cứu và xác định khách hàng mục tiêu, doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn về nhu cầu, mong muốn, thói quen mua hàng và ưu tiên của khách hàng. Từ đó tạo ra các chiến lược Marketing và bán hàng phù hợp, cung cấp giá trị thực sự cho khách hàng và tăng khả năng tiếp cận thành công.

Nâng cao tỷ lệ chuyển đổi mua hàng

Sau khi đã tiếp cận được khách hàng tiềm năng, doanh nghiệp cần phải nâng cao tỷ lệ chuyển đổi mua hàng, bằng cách:

• Tạo ra nội dung hấp dẫn và thu hút khách hàng
• Xây dựng website bán hàng chuyên nghiệp, thân thiện với người dùng
• Cung cấp dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp
• Áp dụng các chiến lược khuyến mãi, giảm giá

Tăng giá trị đơn hàng trung bình

Giá trị đơn hàng trung bình là tổng số tiền mà khách hàng chi tiêu cho một lần mua hàng. Để tăng giá trị đơn hàng trung bình, doanh nghiệp có thể áp dụng các biện pháp như:

• Bán chéo sản phẩm
• Bán hàng theo gói
• Bán hàng theo combo
• Thiết lập các chương trình khuyến mãi, giảm giá

Tăng số lần khách hàng mua lại

Khách hàng cũ thường có xu hướng mua hàng nhiều hơn với doanh nghiệp. Để tăng số lần khách hàng mua lại, doanh nghiệp có thể:

• Thiết lập các chương trình khách hàng thân thiết
• Gửi Email chăm sóc khách hàng
• Tặng quà hoặc ưu đãi cho khách hàng thân thiết

Áp dụng các chiến lược khuyến mãi

Các chiến lược khuyến mãi như giảm giá, tặng quà,… có thể giúp doanh nghiệp thu hút khách hàng và thúc đẩy doanh số bán hàng. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng khi áp dụng các chiến lược khuyến mãi để tránh gây ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chú ý đến các yếu tố khác như chất lượng sản phẩm, dịch vụ, giá cả,… để đảm bảo sự hài lòng của khách hàng và thúc đẩy doanh số bán hàng.

Truyền động lực cho đội ngũ nhân viên

Đội ngũ nhân viên bán hàng trực tiếp tiếp xúc với khách hàng, họ là những người đóng vai trò quyết định trong việc chốt sales. Khi đội ngũ nhân viên có động lực làm việc, họ sẽ có tinh thần hăng hái, nhiệt tình, nỗ lực hết mình để đạt được mục tiêu doanh số.

Một số cách để truyền động lực, năng lượng cho nhân viên hoàn thành chỉ số mục tiêu của mình, bao gồm:

• Xây dựng môi trường làm việc tích cực: Môi trường làm việc tích cực sẽ giúp nhân viên cảm thấy thoải mái và được tôn trọng, tạo động lực thúc đẩy họ làm việc tốt hơn.
• Đánh giá và khen thưởng xứng đáng: Nhân viên cảm thấy được ghi nhận khi họ được đánh giá và khen thưởng xứng đáng với những nỗ lực của mình.
• Cung cấp cơ hội phát triển: Bằng cách cung cấp các khóa học, các chuyến công tác nước ngoài.

Để truyền động lực cho đội ngũ nhân viên bán hàng hiệu quả, doanh nghiệp cần lựa chọn các phương pháp phù hợp với văn hóa doanh nghiệp và nhu cầu của nhân viên.

>> Xem thêm: 10 Cách xây dựng phát triển đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp

Cách cắt giảm chi phí để thúc đẩy doanh thu

1. Thương lượng giá tốt với nhà cung cấp
2. Tối ưu hóa chi phí sản xuất
3. Tăng cường sử dụng công nghệ
4. Tăng cường hiệu quả vận chuyển và lưu trữ
5. Tăng cường quản lý tài chính

Thương lượng giá tốt với nhà cung cấp

Thương lượng giá tốt với nhà cung cấp có thể là một phương pháp hữu ích để cắt giảm chi phí và thúc đẩy doanh thu của một doanh nghiệp. Bởi chi phí nguyên vật liệu, chi phí mua hàng, chi phí vận chuyển,… là những khoản chi phí chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí của doanh nghiệp.

Khi thương lượng, doanh nghiệp cần thể hiện sự thiện chí và sẵn sàng hợp tác với nhà cung cấp. Đồng thời, cũng cần kiên định và sẵn sàng từ chối nếu nhà cung cấp không đáp ứng được yêu cầu.

Giá tốt không có nghĩa là doanh nghiệp phải hy sinh chất lượng sản phẩm/ dịch vụ. Do đó, cần đảm bảo vừa có giá tốt từ nhà cung cấp, vẫn vừa phải đảm bảo chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Tối ưu hóa chi phí sản xuất

Tối ưu hóa chi phí sản xuất là một trong những cách để cắt giảm chi phí và có thể đóng góp đáng kể vào việc thúc đẩy doanh thu của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, đối với một doanh nghiệp, việc tối ưu hóa chi phí sản xuất chỉ là một phần trong chiến lược tổng thể để đạt được mục tiêu tăng trưởng doanh thu.

Khi một doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí sản xuất, thường tập trung vào việc tìm cách cắt giảm sự lãng phí, tăng năng suất lao động, tối ưu hóa quy trình sản xuất và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn. Điều này có thể giúp giảm chi phí hàng hóa/ dịch vụ sản xuất, từ đó tăng khả năng cạnh tranh và lợi nhuận.

Tăng cường sử dụng công nghệ

Công nghệ có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quá trình kinh doanh và giảm chi phí. Sử dụng phần mềm quản lý doanh nghiệp, hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM), và giải pháp điện toán đám mây để tăng hiệu suất và giảm lãng phí.

Công nghệ có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất, kinh doanh đến Marketing. Áp dụng các công nghệ mới để thay thế các công việc thủ công, nhằm giảm chi phí nhân công. Đây có thể là một cách đầu tư dài hạn cho doanh nghiệp.

Tăng cường hiệu quả vận chuyển và lưu trữ

Nếu doanh nghiệp hoạt động vận chuyển hoặc quản lý kho, hãy xem xét cách tối ưu hóa hoạt động này để giảm chi phí. Cải thiện quy trình vận chuyển, tối ưu hóa lưu trữ, sử dụng công nghệ để giảm lãng phí và tăng hiệu suất.

Tăng cường quản lý tài chính

Quản lý tài chính hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp tìm ra các cách để tiết kiệm và cắt giảm chi phí không cần thiết. Đảm bảo có một quy trình quản lý tài chính rõ ràng, theo dõi kỹ lưỡng các khoản chi và tối ưu các cơ hội tiết kiệm.

Phân biệt doanh thu và thu nhập

Tóm lại, doanh thu và thu nhập là hai khái niệm kế toán quan trọng, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Doanh thu là cơ sở để tính toán thu nhập và thu nhập là thước đo hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Phân biệt doanh thu và dòng tiền

Dòng tiền là số tiền thực tế mà doanh nghiệp thu được hoặc chi ra trong một kỳ kế toán.

Ví dụ minh họa: Một doanh nghiệp bán hàng hóa trị giá 100 triệu đồng, nhưng khách hàng chỉ thanh toán 50 triệu đồng trong kỳ kế toán. Trong trường hợp này, doanh thu của doanh nghiệp là 100 triệu đồng, nhưng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh chỉ là 50 triệu đồng.

Doanh thu là một phần quan trọng trong việc phân tích báo cáo tài chính. Việc đo lường hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp được thực hiện bằng cách so sánh doanh thu với chi phí. Nếu một doanh nghiệp cho thấy sự tăng trưởng về doanh thu trong một quý thì các nhà phân tích sẽ coi đó là một dấu hiệu tích cực. Thu nhập ròng không thể tăng nếu doanh nghiệp không đạt được mức tăng trưởng về doanh thu đáng kể. Nếu doanh thu của một công ty liên tục tăng cùng với thu nhập ròng thì nó sẽ làm tăng giá trị của công ty cũng như giá cổ phiếu của nó.